W 1933 r. zaproponował penalizację na forum międzynarodowym zbrodni wandalizmu i barbarzyństwa, a w 1944 r. penalizację ludobójstwa. Jego dziełem jest Konwencja ONZ o ściganiu za ludobójstwo. Nazajutrz po jej przyjęciu, w czym miał największe zasługi, włoski dziennikarz zadał mu pytanie, kiedy po raz pierwszy pomyślał o zbrodni ludobójstwa, odpowiedział: w dzieciństwie, gdy czytałem Quo vadis mojego rodaka Henryka Sienkiewicza.

Rafał Lemkin pochodził z Bezwodnego koło Wołkowyska.  Ukończył prawo na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, uczęszczając na seminarium wybitnego znawcy prawa karnego Juliusza Makarewicza. Następnie odbył aplikację sądową, po czym był podprokuratorem w Brzeżanach i Warszawie. Od 1934 r. prowadził kancelarię adwokacką w Warszawie przy ul. Kredytowej 6, gdzie mieszkał (kamienica ocalała i dziś znajduje się na niej tablica informacyjna).

Przez wiele lat był uczestnikiem delegacji polskich na liczne kongresy i konferencje międzynarodowe dotyczące prawa karnego, w tym na Konferencje dla Unifikacji Prawa Karnego w Paryżu w 1931 r. i Kopenhadze w 1935r. Interesował się naukowo prawem karnym, w tym sowieckim i faszystowskim. Na konferencję w Madrycie przygotował referat, w którym postulował, aby społeczność międzynarodowa uznała za zbrodnie w obliczu prawa narodów barbarzyństwo, wandalizm, spowodowanie katastry w ruchu lotniczym lub morskim i dwie inne. Barbarzyństwo rozumiał jako działanie przeciwko życiu ludzkiemu, podjęte w zamiarze zniszczenia określonej grupy rasowej, religijnej lub społecznej. Była to zapowiedź definicji ludobójstwa, którą sformułował w 1944 r.

Od 1941 r. przebywał w Stanach Zjednoczonych. Wykładał w Duke Univeristy w Karolinie Północnej. Podczas Procesu norymberskiego był doradcą Roberta H. Jacksona, głównego oskarżyciela z ramienia USA. Dzięki jego zabiegom w akcie oskarżenia pojawił się termin ludobójstwo. Przygotował projekt Konwencji w sprawie Zapobiegania i Karania Zbrodni Ludobójstwa przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 9 grudnia 1948 r. Czasami określa się ów akt „konwencją Lemkina”. W latach pięćdziesiątych był 7-krotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla.

Zmarł schorowany i biedny, utrzymując się z dobrowolnych datków diaspor z Europy Środkowo-Wschodniej. Dziś natomiast jest jednym z najbardziej znanych prawników XX w. Na jego temat powstają nawet sztuki teatralne.